ThS. Trần Thị Phượng

Khoa Nhà nước và Pháp luật

Có nhiều cách hiểu khác nhau về chuyển đổi số. Tuy nhiên, có thể hiểu “chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc từ môi trường thực sang môi trường số dựa trên các công nghệ số”[1].

Chuyển đổi số tạo ra một không gian sống mới, gọi là không gian mạng hoặc môi trường số. Môi trường số là không gian trực tuyến, nơi mọi thành viên trong tổ chức có thể tương tác, làm việc với nhau mà không phụ thuộc vào vị trí địa lý.

Để thực hiện chuyển đổi số thành công, các cấp chính quyền, các cơ quan, đơn vị cần nhận thức đầy đủ và tập trung giải quyết những vấn đề sau:

Thứ nhất, chuyển đổi nhận thức (nhận thức số). Nhận thức đóng vai trò quyết định trong chuyển đổi số, muốn chuyển đổi số trước hết phải chuyển đổi nhận thức. Tham gia vào tiến trình chuyển đổi số, mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người dân và doanh nghiệp cần cảm nhận, thấy rõ, nhận thức rõ về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của chuyển đổi số.

Thứ hai, phát triển hạ tầng số, nền tảng số. Tập trung phát triển hạ tầng số, nền tảng số là nhiệm vụ hàng đầu, là giải pháp đột phá thúc đẩy sự phát triển chính quyền số, kinh tế số, xã hội số đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số.

Thứ ba, xây dựng, phát triển dữ liệu số. Yếu tố quan trọng đầu tiên của bất kỳ quá trình chuyển đổi số nào chính là dữ liệu số. Nếu không có dữ liệu số, sẽ không thể xác định mô hình hoạt động số và tiến hành chuyển đổi số.

Thứ tư, phát triển ứng dụng số hóa (hoạt động số). Sự biểu hiện cụ thể của quá trình chuyển đổi số ở mỗi lĩnh vực chính là việc xác định mô hình chuyển đổi, lựa chọn các ứng dụng số (các phần mềm, dịch vụ CNTT, công cụ hỗ trợ…) để tổ chức hoạt số dựa trên các yếu tố hạ tầng số, nền tảng số, nguồn dữ liệu số, cơ sở pháp lý, đảm bảo an toàn, anh ninh thông tin, nguồn nhân lực…

Ngoài những vấn đề cơ bản nêu trên, để chuyển đổi số thành công còn phụ thuộc vào các yếu tố: cơ sở pháp lý, nguồn lực đầu tư cho chuyển đổi số; đảm bảo an toàn và an ninh thông tin; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, xây dựng, hình thành văn hóa số,…

Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ trên quy mô toàn cầu, chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà trở thành yêu cầu tất yếu, khách quan đối với mỗi quốc gia và trong mọi lĩnh vực.

Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của chuyển đổi số, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chủ trương, ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số để tạo bứt phá về nâng cao năng suất lao động và chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cụ thể, Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” đã xác định: các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp tạo nền móng thực hiện chuyển đổi số, một số nhiệm vụ, giải pháp phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và một số lĩnh vực cần ưu tiên chuyển đổi số.

Thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ và những chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh về ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử, chuyển đổi số đặc biệt là Quyết định 749/QĐ-TTg; Nghị quyết số 06-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hải Dương về chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 2358/KH-UBND của UBND tỉnh Hải Dương về thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU về “Chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”, đối với trường Chính trị tỉnh, chuyển đổi số là quá trình chuyển các hoạt động lãnh đạo chỉ đạo, quản lý và thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của Trường lên mạng internet và các hệ thống trực tuyến. Do đó, nhà trường đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập,... bước đầu tạo lập các điều kiện để có môi trường chuyển đổi số. Cụ thể:

Về công tác chỉ đạo, điều hành: Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo các khoa phòng, các giảng viên ứng dụng công nghệ thông tin, các nền tảng của công nghệ số trong các hoạt động của nhà trường. Việc điều hành của Đảng ủy, Ban giám hiệu, lãnh đạo khoa phòng với cán bộ, giảng viên và các lớp học đã bước đầu được thực hiện trên nền tảng số nhờ đó các công việc được triển khai nhanh hơn, hiệu quả hơn, tiết kiệm được thời gian và chi phí đặc biệt là từ năm 2021 khi đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

         Về hoạt động giảng dạy và học tập: Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo các khoa phòng, các giảng viên ứng dụng công nghệ thông tin trước hết là trong hoạt động soạn giáo án và giảng dạy, viết bài nghiên cứu khoa học, quản lý học viên,... Hiện nay, 100% giảng viên thiết lập được giáo án điện tử. Đồng thời khai thác, sử dụng công nghệ thông tin nâng cao chất lượng bài giảng và hiệu quả công việc.

Đặc biệt, trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp năm 2021, nhà trường đã mời các chuyên gia công nghệ thông tin của Sở Giáo dục và Đào tạo đến tập huấn cho cán bộ, giảng viên nhà trường về kiến thức và kỹ năng giảng dạy trên phần mềm Microsoft Teams trong giảng dạy trực tuyến. Và ngay khi có công văn số 494-CV/HVCTQG, ngày 13/5/ 2021 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về việc “Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến tại các trường chính trị cấp tỉnh” cho phép và hướng dẫn các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức giảng dạy, quản lý đào tạo bằng hình thức trực tuyến”, nhà trường có văn bản báo cáo và xin ý kiến Thường trực Tỉnh ủy về thực hiện giảng dạy trực tuyến. Trường Chính trị tỉnh Hải Dương đã ban hành Quyết định 141- QĐ/TCT ngày 14/6/2021 Ban hành Quy định về việc tổ chức giảng dạy, quản lý đào tạo trực tuyến tại trường Chính trị tỉnh Hải Dương; Kế hoạch số 36-KH/TCT ngày 14/6/2021 về tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến của trường Chính trị tỉnh Hải Dương năm 2021; Thông báo số 108-TB/TCT ngày 02/8/2021 về việc tổ chức giảng dạy, học tập trong điều kiện phòng chống dịch bệnh Covid-19.

Thực hiện kế hoạch của nhà trường, ngay sau khi tập huấn, ở các khoa, các giảng viên đã giảng thử để rút kinh nghiệm trước khi giảng trên lớp. Các giảng viên trong thời gian ngắn đã chủ động, thành thạo sử dụng phần mềm và giảng dạy trực tuyến theo đúng kế hoạch của nhà trường.

Quá trình quản lý lớp học trực tuyến cũng được nhà trường tổ chức chặt chẽ với sự tham gia của Ban giám hiệu, Ban thanh tra, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên lên lớp và bộ phận phụ trách công nghệ thông tin của nhà trường. Đây cũng là một điểm thuận lợi cho quá trình quản lý lớp học trực tuyến so với trực tiếp. Do đó, nhà trường linh hoạt trong thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến, trực tiếp, kết hợp trực tiếp - trực tuyến phù hợp với tình hình thực tiễn.

Quá trình dạy - học trên nền tảng số đã tạo điều kiện cho các giảng viên, học viên vừa thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch bệnh đồng thời hoàn thành tốt kế hoạch dạy - học. Học viên vừa tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại, đặc biệt là với học viên ở xa. Giảng dạy trên nền tảng số cũng giúp giảng viên có thể sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy tích cực.

Trang website của nhà trường được sớm được xây dựng và đảm bảo hoạt động thông suốt, ổn định. Các văn bản chỉ đạo, lịch công tác, các hoạt động của nhà trường luôn được cập nhật trên trang website của nhà trường một cách kịp thời.

Nhà trường cũng đã phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh xây dựng phần mềm quản lý đào tạo. Do đó, lịch giảng dạy các lớp, điểm thi, quy đổi giờ giảng,.. đã được cập nhật trên phần mềm tạo thuận lợi cho việc tra cứu lịch giảng, điểm thi, tránh việc trùng lịch, quy đổi giờ giảng nhanh hơn,...

Để giảng viên có thể tiếp cận các chủ trương, chính sách của Đảng, Pháp luật của nhà nước một cách nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả, qua đó nâng cao tính thực tiễn, tính thời sự cho các bài giảng nhằm nâng cao chất lượng các bài giảng, nhà trường trang bị đầy đủ các phương tiện cho phòng họp trực tuyến, đảm bảo cho cán bộ, giảng viên nhà trường được học trực tuyến trong những buổi học nghị quyết trực tuyến do Trung ương hoặc tỉnh tổ chức, tham gia những lớp tập huấn giáo trình trực tuyến do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức,...

Hiện nay, cán bộ, giảng viên nhà trường vẫn luôn tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, nền tảng số trong hoạt động quản lý, điều hành, trong hoạt động dạy và học,... qua đó giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đạt được hiệu quả công việc cao nhất.

Về hạ tầng công nghệ thông tin: Nhà trường đã sớm đầu tư hệ thống wifi ở khu nhà làm việc của cán bộ, giảng viên, trang website của Trường sớm được thành lập, đảm bảo ổn định, thông suốt, đảm bảo cho các hoạt động của nhà trường luôn được cập nhật kịp thời.

Tuy nhiên, trong dạy và học lý luận chính trị thì chuyển đổi số vẫn là điều mới, bên cạnh những kết quả đạt được, việc bước đầu tạo lập các điều kiện để có môi trường chuyển đổi số của nhà trường vẫn còn có những hạn chế nhất định. Để chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cho chuyển đổi số trong hoạt động của nhà trường trong thời gian tới, đặc biệt là gắn với việc xây dựng trường chính trị đạt chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 của Ban Bí thư Trung ương, ngoài việc cần thực hiện các tiêu chí về xây dựng đội ngũ cán bộ, viên chức của trường; công tác đào tạo, bồi dưỡng; nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn, cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, tài chính thì việc xây dựng trường chính trị đạt chuẩn gắn với việc chuyển đổi số là điều kiện cần và đủ để đảm bảo thực hiện các tiêu chí trên, nhà trường cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành của Đảng ủy, Ban Giám hiệu trong việc chuẩn bị các điều kiện cho việc thực hiện chuyển đổi số gắn với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà trường.

Hai là, cần tuyên truyền nâng cao nhận thức và trách nhiệm, quyết tâm thực hiện chuyển đổi số trong toàn thể cán bộ, giảng viên, học viên của nhà trường.

Ba là, đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ lãnh đạo, quản lý, giảng viên, chuyên viên quản lý đào tạo, công nghệ thông tin,... về chuyển đổi số, kỹ năng về công nghệ thông tin, an toàn thông tin, khai thác, sử dụng hiệu quả các ứng dụng phục vụ công việc dạy - học cũng như văn hóa ứng xử, xử lý tình huống trên môi trường mạng.

Bốn là, tiếp tục đầu tư, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin, các thiết bị tin học thiết thực phục vụ giảng dạy, bảo đảm môi trường mạng thông suốt, ổn định, an toàn thông tin đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của nhà trường trong thời gian tới. Đồng thời, xây dựng, ban hành nội quy số, quy chế học viên số; quy chế học tập số đảm bảo đúng quy định và triển khai thực hiện nghiêm túc tới từng lớp học.

Năm là, khi đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện có thể triển khai đồng bộ công nghệ số trong dạy - học, kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu khoa học; quản lý; thư viện số; tài liệu số... tạo điều kiện cho cán bộ, giảng viên, học viên tiếp cận thông tin nhanh chóng, chính xác; chủ động, mạnh dạn áp dụng mô hình dạy học hiện đại dựa trên nền tảng số hiệu quả phù hợp với đối tượng và nhu cầu học tập của học viên.

Có thể nói chuyển đổi số là một xu thế thất yếu, nhà trường cần chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động của nhà trường trong thời gian tới./.