na
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH HẢI DƯƠNG LẦN THỨ XI, NHIỆM KỲ 2025-2030! 
Nghiên cứu trao đổi
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN Ở VIỆT NAM - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
26/06/2025 02:05:04

Quan điểm của Đảng ta về các thành phần kinh tế nói chung, về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân nói riêng có quá trình hình thành và phát triển lâu dài, được bổ sung và hoàn thiện qua mỗi giai đoạn phát triển kinh tế đất nước…Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị được ra đời trên cơ sở kế thừa, phát triển sáng tạo tư duy, nhận thức của Đảng, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân như là một trong những giải pháp đột phá tạo đòn bẩy cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề trên, các thế lực thù địch, phản động đã đưa ra những luận điệu chống phá, xuyên tạc cho rằng phát triển kinh tế tư nhân là sự thất bại của kinh tế thị trường định hướng XHCN, mở đường cho việc từ bỏ CNXH để đi theo CNTB tại Việt Nam.Họ suy diễn đây là một sự gán ghép khiên cưỡng, kìm hãm thể chế thị trường và kìm hãm cải cách, phát triển của kinh tế - xã hội đất nước. Mục đích chúng hướng tới là nhằm phủ nhận vai trò, năng lực lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ta và tiến tới xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN).

Cần khẳng định rằng quan điểm coi “Phát triển kinh tế tư nhân-đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” ra đời dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn vững vàng. Trên phương diện lý luận, quan điểm này được dựa trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về vị trí, vai trò của kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, của kinh tế thị trường trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (CNXH). Từ thực tiễn xây dựng CNXH ở Liên Xô, V.I.Lênin đã chỉ rõ, để xây dựng CNXH tất yếu phải kế thừa những thành quả của nhân loại trong đó có kinh tế thị trường; tất yếu phải thực hiện sản xuất hàng hóa, phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần; phải có nhiều thành phần kinh tế, nhiều hình thức sở hữu cùng tồn tại lâu dài trong thời kỳ quá độ. Cho nên, ưu tiên phát triển kinh tế tư nhân với tư cách là một khu vực kinh tế có nhiều thế mạnh trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là một chủ trương đúng đắn, hợp quy luật, vận dụng sâu sắc quan điểm của V.I.Lênin về xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ.

Mặt khác, quan điểm “Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” cũng chính là sự kế thừa và phát triển sáng tạo tư duy, nhận thức về phát triển kinh tế tư nhân, kinh tế thị trường của Đảng ta trong suốt chặng đường đổi mới.

Phải thẳng thắn thừa nhận, đã có thời kỳ chúng ta chưa đánh giá đúng vai trò của kinh tế tư nhân. Trong 10 năm đầu xây dựng CNXH (1975 – 1985), nền kinh tế nhiều thành phần ở Việt Nam chưa được thừa nhận, ngược lại còn muốn “nhanh chóng biến kinh tế tư bản tư nhân thành quốc doanh...". Trong nhận thức cũng như hành động, chúng ta chưa thật sự thừa nhận cơ cấu kinh tế nhiều thành phần ở nước ta còn tồn tại trong một thời gian tương đối dài, chưa nắm vững và vận dụng đúng quy luật về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất. Kết quả là kinh tế suy thoái nghiêm trọng, đời sống nhân dân vô cùng khó khăn. Vì vậy, thực tiễn đặt ra cho chúng ta nhiệm vụ nghiên cứu, vận dụng tốt kho tàng tri thức về kinh tế thị trường và các quy luật của nó nhằm thực hiện mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Với tinh thần “Chỉ có đổi mới thì mới thấy đúng và thấy hết sự thật, thấy những nhân tố mới để phát huy, những sai lầm để sửa chữa”. Đại hội VI (tháng 12-1986) của Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện, đánh dấu mốc lớn trong nhận thức của Đảng về chính sách nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân. Chính sách này đã được nhân dân hưởng ứng rộng rãi và nhanh chóng đi vào cuộc sống góp phần phát huy quyền làm chủ của nhân dân về kinh tế, khơi dậy được nhiều tiềm năng và sức sáng tạo của nhân dân để phát triển sản xuất, dịch vụ, tạo thêm việc làm và sản phẩm cho xã hội, đồng thời húc đẩy sự hình thành và phát triển nền kinh tế hàng hoá, tạo ra sự cạnh tranh sống động trên thị trường.

Tổng kết phát triển và đóng góp của kinh tế tư nhân vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước qua hơn 15 năm đổi mới, Hội nghị Trung ương 5 khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 14-NQ/TW, ngày 18-3-2002, “Về tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, khuyến khích, tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân” với nhiều giải pháp quan trọng khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân và đầu tư tư nhân.

Đại hội X của Đảng chính thức khẳng định kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Quy định số 15-QĐ/TW, ngày 28-8-2006, “Về đảng viên làm kinh tế tư nhân”. Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 9-12-2011, “Về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”.

Đại hội XI của Đảng chủ trương hoàn thiện cơ chế, chính sách đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, áp dụng các hình thức thu hút đầu tư đa dạng, hấp dẫn để huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực của các thành phần kinh tế, thúc đẩy hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân, khuyến khích tư nhân góp vốn vào các tập đoàn kinh tế nhà nước. Hội nghị Trung ương 5 khóa XII ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 3-6-2017, “Về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, với các mục tiêu cụ thể và 5 nhóm giải pháp khuyến khích, hỗ trợ phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Đến Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Kinh tế tư nhân được khuyến khích phát triển ở tất cả các ngành, lĩnh vực mà pháp luật không cấm, được hỗ trợ phát triển thành các công ty, tập đoàn kinh tế tư nhân mạnh, có sức cạnh tranh cao. Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân hợp tác, liên kết với doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã, kinh tế hộ; phát triển các công ty cổ phần có sự tham gia rộng rãi của các chủ thể xã hội, nhất là người lao động”[1]. Hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh hợp tác công - tư nhằm huy động nguồn lực xã hội vào phát triển kết cấu hạ tầng và cung ứng dịch vụ công. “Phấn đấu đến năm 2030, có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp với tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP đạt 60 - 65%”[2]; tổng đầu tư xã hội bình quân đạt 33 - 35% GDP.

Hơn nữa, thực tiễn cho thấy những kết quả mà kinh tế tư nhân đạt được đã chứng minh vai trò, vị trí “đòn bẩy” quan trọng của nền kinh tế. Chính trên cơ sở nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân với những cơ chế, chính sách kinh tế nhiều thành phần, kinh tế thị trường định hướng XHCN đã tạo những điều kiện, tiền đề để kinh tế tư nhân phát triển, không ngừng lớn mạnh và trở thành một trong những nhân tố quan trọng cho sự tăng trưởng nhanh của nền kinh tế.

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng, trung bình 6,37%/năm. So với các nước ASEAN, Việt Nam đạt được tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất, Philippines đạt 4,17%, Malaysia đạt 5,34%, Thái Lan đạt 4,48%, và Singapore đạt 4,51%. Thành tựu này thể hiện sự ổn định và khả năng duy trì tăng trưởng của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á phải đối mặt với nhiều biến động kinh tế và khủng hoảng. Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, đồng thời từng bước khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế... Bên cạnh đó, kinh tế tư nhân nước ta đã từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng, trở thành một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướngXHCN. Khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lạo động, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần xóa đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã phát triển lớn mạnh, khẳng định thương hiệu và vươn ra thị trường khu vực, thế giới.

Thực tiễn cho thấy, những kết quả mà kinh tế tư nhân đạt được đã chứng minh vai trò, vị trí “đòn bẩy” quan trọng của nền kinh tế. Chính trên cơ sở sự thay đổi, phát triển nhận thức đúng đắn, kịp thời về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân với những cơ chế, chính sách kinh tế nhiều thành phần, kinh tế thị trường định hướng XHCN đã tạo những điều kiện, tiền đề để kinh tế tư nhân phát triển, không ngừng lớn mạnh và trở thành một trong những nhân tố quan trọng cho sự tăng trưởng nhanh của nền kinh tế

Kinh tế tư nhân trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ làm chủ thị trường trong nước mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế. Đây là minh chứng phản bác những quan điểm sai trái, xuyên tạc về kinh tế tư nhân, làm chệch định hướng XHCN trong phát triển kinh tế thị trường, chệch quỹ đạo xây dựng CNXH ở nước ta. Do đó, cán bộ, đảng viên và người dân cần tỉnh táo nhận diện và kiên quyết đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch này, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, chế độ XHCN Việt Nam nói chung và với đường lối, chủ trương, chính sách phát triển kinh tế của Đảng, Nhà nước nói riêng.
Nghiêm Thị Hà, giảng viên khoa Lý luận cơ sở

[1] 10 Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 130, 240