Chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng, tiêu cực do Đảng lãnh đạo thời gian qua tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội. Nhiều đảng viên, người có chức vụ, quyền hạn bị thoái hoá, biến chất dần bị loại bỏ khỏi hệ thống chính trị. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị thường xuyên sử dụng những chiêu bài thâm độc hòng xuyên tạc công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta. Chúng cho rằng tham nhũng là bệnh nan y của chế độ Cộng sản do một đảng lãnh đạo. Chỉ khi nào Việt Nam xóa bỏ chế độ độc đảng, thực hiện đa đảng thì nạn tham nhũng mới được dẹp bỏ. Phòng chống tham nhũng chỉ là trò “đánh trống khua chiêng nhằm che mắt thế gian”, “đấu đá nội bộ”, “thanh trừng phe phái” mà thôi.
Có thể khẳng định rằng tham nhũng, tiêu cực là hiện tượng mang tính xã hội, tồn tại ở tất cả các quốc gia, do quyền lực nhà nước bị thao túng gây ra và không phân biệt chế độ xã hội. Tham nhũng được xem là “bóng tối vươn theo quyền lực”, gắn liền với sự tha hóa quyền lực của nhà nước, không phân biệt đó là xã hội chủ nghĩa hay tư bản chủ nghĩa, đi theo thể chế chính trị đa đảng hay một đảng. Do vậy, chế độ một đảng lãnh đạo, cầm quyền không phải là nguyên nhân sinh ra tệ nạn tham nhũng, suy thoái, biến chất trong đội ngũ cán bộ. Tổ chức Minh bạch quốc tế (TI) thông qua việc nghiên cứu, tổng kết chỉ số cảm nhận tham nhũng cũng cho rằng tham nhũng là tệ nạn nhức nhối, xảy ra ở nhiều quốc gia trên thế giới, không có quốc gia nào không có tham nhũng, không nhà nước nào là hoàn toàn minh bạch, trong sạch. Một số quốc gia có biểu hiện nguy hiểm khi tình trạng tham nhũng đã leo đến tận các nguyên thủ quốc gia như Hàn Quốc, Philippin, Brazil, Colombia, Malaysia…, những nước này không phải là quốc gia một đảng; trong 10 quốc gia tham nhũng nhất thế giới theo xếp loại của tổ chức này năm 2022 có 9 quốc gia theo thể chế đa đảng, không do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Một số nước tự coi mình là hình mẫu về dân chủ, chống tham nhũng nhưng chỉ số chống tham nhũng không cao. Theo bảng xếp hạng chỉ số cảm nhận tham nhũng (CPI) của Tổ chức này Việt Nam đứng thứ 87/180 (2021), 77/180 quốc gia (2022)”(1). Qua nghiên cứu cho thấy, đa số các quốc gia trong số các nước tham nhũng nhất thế giới thực hiện chế độ đa đảng. Điểm chung của các quốc gia tham nhũng nhất thế giới là chế độ chính trị phức tạp, xung đột, nội chiến hoặc có nền kinh tế bất ổn bởi tham nhũng vừa là nguyên nhân vừa là hậu quả của tình trạng đó.
Nhận diện về hiện tượng tham nhũng ở Việt Nam, trong tác phẩm Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Tham nhũng là khuyết tật bẩm sinh của quyền lực và là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ; thời đại nào, chế độ nào, quốc gia nào cũng có, không thể xóa bỏ tận gốc tham nhũng trong một thời gian ngắn”(2). Chính vì vậy, công cuộc phòng, chống tham nhũng phải mạnh mẽ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ; bất kỳ cá nhân, tổ chức nào, ngành nào, lĩnh vực nào, ở đâu, nếu vi phạm đều bị xử lý nghiêm minh với tinh thần: “kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh”- một công trình tiêu biểu về phòng chống tham nhũng, tiêu cực của cố Tổng Bí thư. Những luận điểm toàn diện, hệ thống về công tác đấu tranh, phòng chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay ở Việt Nam được xây dựng trong tác phẩm thông qua việc đánh giá, tổng kết thực tiễn đã luận giải một cách khoa học, khách quan hoạt động phòng chống tham nhũng, tiêu cực; chứng minh quyết tâm làm trong sạch bộ máy nhà nước, xây dựng Đảng ngang tầm với nhiệm vụ mới chứ không hề hình thức hay là sự thanh trừng nội bộ, phe cánh.
Thứ nhất, về quan điểm chỉ đạo, phạm vi, nội dung, phương thức lãnh đạo trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực: 1. Tham nhũng, tiêu cực là “giặc ở trong lòng”, là “giặc nội xâm”; 2. Tham nhũng là một trong những nguy cơ đối với Đảng và cách mạng Việt Nam; uy hiếp sự tồn vong của chế độ; làm mất niềm tin của Nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng; 3. Phòng là cơ bản, lâu dài, chống là cấp bách, trước mắt; 4. Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không nghỉ, không ngừng, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai; 5. Mục đích của việc xử lý tham nhũng, tiêu cực là để “trị bệnh cứu người”, kỷ luật một vài người để cứu muôn người, truy tố một vụ để cảnh tỉnh cả một vùng, một lĩnh vực; 6. Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh(3).
Thứ hai, về tính tất yếu, cách thức đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Tác phẩm khẳng định đây là “một việc làm cần thiết, tất yếu, một xu thế không thể đảo ngược” nhưng cũng là nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức tạp nên cần thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị tư tưởng, tổ chức hành chính, kinh tế, hình sự; kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng, tiêu cực; “không thể chỉ làm một lần là xong; ngược lại, phải làm rất kiên quyết, kiên trì, bền bỉ; làm thường xuyên, liên tục; làm đi làm lại nhiều lần như đánh răng, rửa mặt hằng ngày”; đòi hỏi “phải có quyết tâm rất lớn, thống nhất rất cao, biện pháp thực hiện quyết liệt, khả thi, chỉ đạo chặt chẽ với một phương pháp tư duy đúng đắn, tỉnh táo, bình tĩnh, không cực đoan, không để các thế lực xấu lợi dụng, xuyên tạc, kích động, phá hoại” (4).Trên cơ sở đó, các nhiệm vụ, giải pháp hướng tới các mục tiêu “không thể”, “không dám”, “không muốn”, “không cần” tham nhũng, tiêu cực được đề ra.
Thứ ba, về phương châm đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Đó là kết hợp đồng bộ giữa “xây” và “chống”; giữa đẩy lùi và ngăn chặn từ sớm, từ xa; giữa xử lý nghiêm minh và phòng ngừa, giáo dục; giữa xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị tư tưởng, tổ chức và cán bộ với chống suy thoái về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên (trị tận gốc của tham nhũng); giữa quyết tâm chính trị của người đứng đầu Đảng, của toàn Đảng và cả hệ thống chính trị với sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân, bạn bè quốc tế. Từ đó thống nhất về nhận thức, ý chí và hành động trong toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội: “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và người lao động vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, vào sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng ta; giúp các ngành, các cấp, các địa phương, các tổ chức cơ sở đảng, đảng viên và nhân dân nắm vững, quán triệt và triển khai có hiệu quả hoạt động quan trọng này.
Tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong giai đoạn 2012-2022 cho thấy, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 2.740 tổ chức đảng, hơn 167.700 cán bộ, đảng viên, trong đó có 7.390 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng; kỷ luật 170 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó có 4 Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị; 29 Ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương... Riêng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay đã thi hành kỷ luật 50 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý (cao hơn gấp 4 lần so với nhiệm kỳ khóa XI và bằng gần một nửa số cán bộ cấp cao bị xử lý của nhiệm kỳ khóa XII)... Trong năm 2023, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 606 tổ chức đảng, hơn 24.160 đảng viên (tăng 12% về số đảng viên bị kỷ luật so với năm 2022) trong đó, thi hành kỷ luật 459 đảng viên do tham nhũng, 8.863 đảng viên do suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm những điều đảng viên không được làm. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 19 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Lần đầu tiên có 6 cán bộ bị xử lý kỷ luật do vi phạm trong kê khai tài sản, thu nhập. Các cơ quan chức năng đã cho thôi giữ chức vụ, nghỉ công tác, bố trí công tác khác đối với 9 cán bộ diện Trung ương quản lý. Các địa phương đã cho từ chức, miễn nhiệm, bố trí công tác khác hơn 360 trường hợp sau khi bị kỷ luật, trong đó có 92 cán bộ thuộc diện tỉnh ủy, thành ủy quản lý. Tính từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay, đã thi hành kỷ luật 105 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 22 Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng” (5).
Kết quả trên đã đập tan luận điệu của các thế lực thù địch thời gian qua với âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta. Điều đó cho thấy, phòng chống tham nhũng, tiêu cực là cuộc chiến đấu lâu dài, phức tạp, gian khổ; là yêu cầu tự thân, nội sinh cần có sự kiên quyết, kiên trì của toàn Đảng, toàn dân nhằm bảo vệ chế độ, đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nước./.
Đặng Thị Mai - Khoa LLCS
Chú thích:
(1), Hoài Phương, Chỉ số cảm nhận tham nhũng 2022, Báo Thanh tra điện tử ngày 31/01/2024
(2), Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr. 405
(3), (4), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, HN. 2023.
(5) Báo điện tử Đảng Cộng sản, ngày 1-2-2024, https://dangcongsan.vn/xay-dung-dang/nam-2023-ky-luat-19-can-bo-dien-bo-chinh-tri-ban-bi-thu-quan-ly-658953.html