ThS Đặng Thị Mai - Phó Hiệu trưởng

Tóm tắt: Hiện nay, các thế lực thù địch đang tìm mọi cách để chống phá Chủ nghĩa Mác - Lê nin, tuy nhiên, với những giá trị to lớn, trong đó có tính nhân văn luôn khẳng định sự bền vững của Chủ nghĩa Mác - Lê nin. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam ngày càng nhận thức đầy đủ và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê nin vào thực tiễn đất nước.

(Từ khóa: Chủ nghĩa Mác - Lê nin, nhân văn, Đảng Cộng sản Việt Nam)

Chủ nghĩa Mác - Lê nin ra đời trên cơ sở kế thừa những tư tưởng trước đó, đã phát triển chủ nghĩa nhân văn lên một bước mới, đó là chủ nghĩa nhân văn hiện thực, có tính cách mạng và khoa học. Điều này đã khẳng định sức sống mãnh liệt của chủ nghĩa Mác - Lê nin trong thời đại hiện nay. Tính nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lê nin được thể hiện ở những nội dung cơ bản sau đây:

         Thứ nhất, khác với các học thuyết trước Mác, trên cơ sở thế giới quan và phương pháp luận khoa học, Chủ nghĩa Mác - Lê nin xuất phát từ con người hiện thực, đang sống, đang lao động, hoạt động thực tiễn. Đó là con người có sức mạnh vật chất, có khả năng tác động vào thế giới khách quan và cải tạo hiện thực, nhằm đạt được mục đích của mình. Thông qua hoạt động thực tiễn và bằng hoạt động thực tiễn, con người vừa là chủ thể của hoạt động sản xuất, vừa sáng tạo ra lịch sử, tạo ra cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc ngay trên “cõi trần” chứ không phải ở cõi “Niết bàn” hay chốn “Thiên đàng”. Quan điểm này hoàn toàn trái ngược với những quan điểm cho rằng: con người là sản phẩm của đấng siêu nhiên nào đó và mọi hoạt động của con người đều do lực lượng siêu nhiên đó chi phối.

Thứ hai, mục tiêu hướng tới của Chủ nghĩa Mác - Lê nin là giải phóng con người khỏi mọi hình thức nô dịch, áp bức, bóc lột, có được cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc. Mục tiêu đó là ước vọng ngàn đời của loài người từ xưa đến nay. Trong tác phẩm “Bản thảo kinh tế - triết học 1844”, C.Mác đã cho rằng, chủ nghĩa cộng sản sẽ là hình thức xóa bỏ mọi sự tha hóa con người, để con người trở lại đúng bản chất người. Quan điểm về mục tiêu giải phóng con người khỏi mọi hình thức nô dịch, áp bức, bóc lột đã thống nhất với luận điểm của Chủ nghĩa Mác - Lê nin về sứ mệnh cao cả của triết học - không chỉ “giải thích thế giới”, mà còn phải “cải tạo thế giới”.

Thứ ba, không chỉ có mục tiêu giải phóng con người, chủ nghĩa Mác - Lê nin còn vạch rõ nguồn gốc sâu xa của chế độ người bóc lột người, từ đó chỉ ra con đường, lực lượng, cách thức, phương pháp đấu tranh xóa bỏ mọi áp bức, bóc lột, bất công một cách đúng đắn nhất. Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản. C.Mác và Ph.Ăngghen đã nhận định: “Trong cuộc cách mạng ấy, những người vô sản chẳng mất gì hết, ngoài những xiềng xích trói buộc họ”¹.

Thứ tư, Chủ nghĩa Mác - Lê nin đã khái quát được những quy luật phổ biến của tự nhiên, xã hội và tư duy. Với việc sáng tạo ra chủ nghĩa duy vật lịch sử, Chủ nghĩa Mác - Lê nin đã phát hiện ra những quy luật chung nhất của xã hội loài người. Từ đó, khẳng định sự phát triển từ thấp đến cao của các hình thái kinh tế - xã hội và sự tất yếu ra đời của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa, giải phóng con người khỏi ách áp bức, bóc lột; thực hiện bình đẳng xã hội.

Thứ năm, Chủ nghĩa Mác - Lê nin dự báo những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội. Đó là:

- Chủ nghĩa xã hội giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện.

Giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người là đặc trưng của chủ nghĩa xã hội. Đây là sự khác biệt về chất giữa hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa so với các hình thái kinh tế - xã hội ra đời trước. Xã hội cộng sản chủ nghĩa là xã hội phải có khả năng tạo những điều kiện cho mỗi cá nhân có thể phát triển khả năng riêng của mình.

- Chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu.

Lực lượng sản xuất phát triển là cơ sở cho sự phát triển kinh tế. Theo V.I. Lê nin, “Xét đến cùng, thì năng suất lao động là cái quan trọng nhất, chủ yếu nhất cho thắng lợi của chế độ xã hội mới”². Để phù hợp với lực lượng sản xuất hiện đại, quan hệ sản xuất phải dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, xóa bỏ chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất - xóa bỏ nguồn gốc của áp bức, bóc lột,

- Chủ nghĩa xã hội có nhà nước kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân, đại biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động.

Học thuyết Mác - Lê nin đã khẳng định, bất kỳ nhà nước nào cũng mang bản chất giai cấp. Trong chủ nghĩa xã hội, phải thiết lập nhà nước mang bản chất của giai cấp công nhân, đại biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động. Đó là nhà nước đảm bảo thực hiện dân chủ cho tuyệt đại đa số nhân dân và trấn áp bằng vũ lực đối với bọn bóc lột, bọn áp bức nhân dân.

- Chủ nghĩa xã hội có nền văn hóa phát triển cao, kế thừa và phát huy những giá trị của văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại.

Trong chủ nghĩa xã hội, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, ở đó, những giá trị chân, thiện, mỹ phải được tôn trọng. Ở đó, những giá trị nhân văn, nhân đạo được đảm bảo. Nền văn hóa trong chủ nghĩa xã hội sẽ thỏa mãn nhu cầu không ngừng tăng lên về đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Nền văn hóa đó vừa có sự kế thừa những giá trị tốt đẹp của văn hóa dân tộc, đồng thời, có sự tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại.

- Chủ nghĩa xã hội bảo đảm bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc và có quan hệ hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới.

Theo quan điểm của học thuyết Mác - Lê nin, vấn đề giai cấp và dân tộc có quan hệ biện chứng, vì vậy, giải quyết vấn đề dân tộc, giai cấp trong chủ nghĩa xã hội phải tuân thủ theo nguyên tắc: “xóa bỏ tình trạng người bóc lột người thì tình trạng dân tộc này bóc lột dân tộc khác cũng bị xóa bỏ”³ . Theo V.I.Lê nin: “Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng; các dân tộc được quyền tự quyết; liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc lại. Đó là Cương lĩnh dân tộc mà chủ nghĩa Mác, kinh nghiệm toàn thế giới và kinh nghiệm của nước Nga dạy cho công nhân”⁴.

Chủ nghĩa xã hội luôn bảo đảm cho các dân tộc bình đẳng, đoàn kết và hợp tác hữu nghị; đồng thời, có quan hệ với nhân dân tất cả các nước trên thế giới. Để xây dựng cộng đồng bình đẳng, đoàn kết và có quan hệ hợp tác, hữu nghị với nhân dân tất cả các nước trên thế giới, để chiến thắng chủ nghĩa tư bản, theo V.I.Lê nin, phải có sự liên minh và sự thống nhất của giai cấp vô sản và toàn thể quần chúng nhân dân lao động thuộc tất cả các nước và các dân tộc trên toàn thế giới.

Như vậy, học thuyết Mác - Lê nin mang đậm tính nhân văn, thể hiện trong mục tiêu cũng như việc chỉ ra con đường đạt được mục tiêu đó; luận giải về sự tất yếu ra đời với những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội.

Sự vận dụng của Đảng ta

Ngay từ khi mới ra đời, Đảng ta đã xác định chủ nghĩa Mác-Lênin là nền tảng tư tưởng của Đảng. Từ Đại hội VII (năm 1991) đến nay, Đảng ta bổ sung thêm tư tưởng Hồ Chí Minh và chỉ rõ: Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Trước những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động và sự hoài nghi, mơ hồ của một bộ phận cán bộ, đảng viên về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, Đảng ta chỉ rõ: Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là phải kiên định, phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Trên nền tảng Chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn khẳng định: chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam; đi lên chủ nghĩa xã hội là yêu cầu khách quan, là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Vào những năm cuối thế kỷ XX, mặc dù trên thế giới, hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa không còn, phong trào xã hội chủ nghĩa lâm vào giai đoạn khủng hoảng, thoái trào, gặp rất nhiều khó khăn, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn tiếp tục khẳng định: "Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh". Tại Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng (tháng 01/2011) trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), chúng ta một lần nữa khẳng định: "Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử".

Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng ta đã nghiên cứu và hình thành nhận thức tổng quát về xã hội mà chúng ta đang xây dựng: Xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân Việt Nam đang phấn đấu xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới.

Đó là sự vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê nin về những đặc trưng chủ yếu của chủ nghĩa xã hội vào đặc điểm tình hình của nước ta. Đồng thời, Đảng ta đã xác định lộ trình, bước đi phù hợp với thực tiễn đất nước ta. Với sự quyết tâm và đồng lòng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả đáng trân trọng: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.

Tóm lại, với hệ thống quan điểm nhằm hướng tới mục tiêu giải phóng con người, học thuyết Mác - Lê nin, mang tính nhân văn sâu sắc. Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lê nin vào điều kiện thực tiễn đất nước và đã đạt được nhiều kết quả tốt đẹp. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta đã tiếp tục khẳng định: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,…”

-----

CHÚ THÍCH

¹ (C.Mác và Ph.Ăngghen: Tuyển tập, T1, Nxb Chính trị quốc gia Sự Thật, Hà Nội, 2004, Tr. 748).

² (V.I.Lê nin, Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1977, t.39, tr.25).

³ (C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, H.1995, t4, tr 624).

⁴ (V.I.Lê nin, Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1976, t.25, tr.375).