Quy định số 299-QĐ/TW quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc đảng ủy xã, phường, đặc khu. Quy định có hiệu lực áp dục từ ngày 1/7/2025. Qua đó, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban kiểm tra cấp xã theo mô hình hiện nay sẽ có nhiều điểm đổi mới.

1. Chức năng

Chức năng của Ủy ban kiểm tra xã mới được quy định là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của cấp ủy cấp xã, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định trong Điều lệ Đảng; tham mưu, giúp cấp ủy, Ban Thường vụ cấp ủy chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.

2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban kiểm tra cấp xã.

Thứ nhất: Thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng

Nhiệm vụ này được quy định trong Điều lệ Đảng, Ủy ban kiểm tra cấp xã có nhiệm vụ:

+ Kiểm tra đảng viên, kể cả cấp ủy viên cùng cấp khi có dấu hiệu vi phạm tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên và trong việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên.

+ Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới khi có dấu hiệu vi phạm trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, các nguyên tắc tổ chức của Đảng; kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng.

+ Giám sát cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý và tổ chức đảng cấp dưới về việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, nghị quyết của cấp ủy và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.

+ Xem xét, kết luận những trường hợp vi phạm kỷ luật, quyết định hoặc đề nghị cấp ủy thi hành kỷ luật.

+ Giải quyết tố cáo đối với tổ chức Đảng và đảng viên; giải quyết khiếu nại về kỷ luật đảng.

+ Kiểm tra tài chính của cấp ủy cấp dưới và của cơ quan tài chính cấp ủy cùng cấp.

Các nhiệm vụ trên được cụ thể hóa tại Khoản 3 Điều 7 Quy định số 296 QĐ-TW ngày 30/5/2025 của Ban Chấp hành Trung ương về kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.

Thứ hai: Tham mưu giúp cấp ủy và thực hiện nhiệm vụ cấp ủy giao

- Chủ trì phối hợp với các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy cấp xã tham mưu, giúp cấp ủy, Ban Thường vụ cấp ủy cùng cấp thực hiện kiểm tra, giám sát, xem xét, xử lý kỷ luật và giải quyết tố cáo, khiếu nại kỷ luật đảng đối với các tổ chức đảng, đảng viên trực thuộc theo quy định Điều 30 Điều lệ Đảng.

- Tham gia các cuộc kiểm tra, giám sát do cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy cấp xã cùng cấp chủ trì. Khi thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, báo cáo cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy cấp xã yêu cầu, kiến nghị tổ chức đảng, cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, thu hồi các văn bản trái quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đề nghị cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật.

- Cùng các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy cấp xã tham mưu, giúp cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy kết luận các cuộc kiểm tra, giám sát; sơ kết, tổng kết thực hiện công tác kiểm tra, giám sát; Phối hợp với văn phòng cấp ủy giúp cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy cấp xã lập và nộp lưu hồ sơ các cuộc kiểm tra, giám sát.

- Hướng dẫn các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy cấp xã và cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra cấp dưới về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; chỉ đạo kiện toàn ủy ban kiểm tra, tổ chức bộ máy cơ quan ủy ban kiểm tra, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra.

- Lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tuyên truyền, phổ biến công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng.

- Trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật.

+ Trong quá trình kiểm tra, thanh tra… các vụ án, vụ việc nếu phát hiện vi phạm liên quan đến đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cấp xã quản lý thì thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trên chuyển thông tin, hồ sơ, tài liệu liên quan đến ủy ban kiểm tra cùng cấp để kiểm tra, xử lý theo đúng quy định của Đảng

+ Ủy ban kiểm tra xử lý kịp thời, nghiêm mình các tổ chức đảng, đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cấp xã quản lý có dấu hiệu vi phạm trong các vụ việc, vụ án do các cơ quan chức năng thụ lý.

- Thực hiện các nhiệm vụ khác do cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy cấp xã giao liên quan đến công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ lật.

Thứ ba: Thực hiện nhiệm vụ kiểm soát tài sản, thu nhập

Ủy ban kiểm tra của cấp xã có thẩm quyền kiểm soát tài sản thu nhập, quyết định xác minh tài sản, thu nhập của đảng viên là cán bộ thuộc diện ban thường vụ cấp ủy cấp xã quản lý và đảng viên có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập công tác trong các cơ quan đảng cùng cấp và cấp dưới theo quy định, nhưng không phải cán bộ thuộc diện cấp ủy cấp tỉnh quản lý.

Thứ tư: Về đình chỉ sinh hoạt đảng

Ủy ban kiểm tra đảng ủy cấp trên trực tiếp cơ sở (UBKT cấp xã) được quyền quyết định đình chỉ sinh hoạt đảng của cấp ủy viên cấp dưới trực tiếp và đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng cấp quản lý nhưng không phải là cấp ủy viên cũng cấp khi bị tạm giam, truy tố; quyết định đình chỉ sinh hoạt cấp ủy của cấp ủy viên cấp dưới trực tiếp khi bị khởi tố.

3. Về cơ cấu tổ chức của Ủy ban kiểm tra đảng ủy cấp xã

- Ủy ban kiểm tra đảng ủy xã, phường trực thuộc cấp tỉnh: số lượng từ 03 đến 07 ủy viên chuyên trách (do cấp ủy quyết định), trong đó phó bí thư hoặc ủy viên ban thường vụ đảng ủy làm chủ nhiệm; từ 01 đến 02 phó chủ nhiệm (trong đó 01 phó chủ nhiệm là cấp ủy viên:

+ Đối với đảng bộ xã không thuộc diện hợp nhất, sáp nhập và đặc khu (có quy mô tương đương) thì bố trí số lượng từ 03 đến 05 ủy viên.

+ Đối với đảng bộ của xã, phường hợp nhất, sáp nhập và đặc khu (quy mô tương đương) thì bố trí số lượng từ 05 đến 07 ủy viên.

- Ủy ban kiểm tra đảng ủy đặc khu trực thuộc cấp tỉnh, thành phố:

+ Trường hợp đủ điểu kiện thành lập đảng ủy cấp trên trực tiếp cơ sở: số lượng từ 3 đến 7 ủy viên chuyên trách tương ứng với 2 trường hợp nêu trên.