Sau sắp xếp, tinh gọn các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc MTTQ Việt Nam, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì hiệp thương, phối hợp thống nhất hành động. Ban Thường trực và Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương về toàn bộ hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Theo mô hình mới, MTTQ Việt Nam có tổ chức bộ máy và hoạt động như sau:

1. Đối với cấp tỉnh

* Về cơ quan lãnh đạo:

Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam cấp tỉnh (nhiệm kỳ 5 năm 1 lần), hiệp thương cử Ủy ban MTTQ cấp tỉnh, dự kiến khoảng 90-120 ủy viên (đại diện các tổ chức, giai cấp. tầng lớp, cá nhân tiêu biểu trên địa bàn)

- Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, hiệp thương cử Ban Thường trực là cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo toàn bộ hoạt động của MTTQ Việt Nam (bao gồm cả 5 tổ chức chính trị - xã hội).

Ban Thường trực gồm: Chủ tịch, Phó Chủ tịch thường trực, 01 Phó chủ tịch đồng thời là chủ tịch Liên đoàn lao động, 01 Phó chủ tịch đồng thời là Chủ tịch Hội Nông dân, 01 phó Chủ tịch đồng thời là Chủ tịch Hội Phụ nữ, 01 phó Chủ tịch đồng thời là Bí thư Đoàn thanh niên, 01 Phó Chủ tịch đồng thời là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, các đồng chí phó chủ tịch phụ trách theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo theo lĩnh vực, địa bàn công tác tập hợp các giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội.

Sau 5 năm, số lượng Phó Chủ tịch thực hiện theo quy định (Đối với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, khi thực hiện đề án, trước mắt giữ nguyên số lượng các đồng chí Phó Chủ tịch, Phó Bí thư Đoàn Thanh niên, sau đó thực hiện theo quy định).

* Đối với cơ quan giúp việc

- Thành lập cơ quan Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh do Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy ban hành Quyết định về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy. Cơ quan Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh có chức năng tham mưu, giúp việc Ủy ban, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể cấp tỉnh thực hiện các quy định của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các quy định của Đảng, Nhà nước có liên quan, đồng thời là cơ quan chuyên môn, nghiệp vụ công tác Mặt trận ở cấp Tỉnh.

- Sắp xếp cơ quan tham mưu giúp việc thành 09 – 10 ban, đơn vị. Cụ thể như sau:

+ Văn phòng

+ Ban Tổ chức Kiểm tra.

+ Ban Dân vận, giám sát và phản biện xã hội.

+ Ban Công tác công đoàn

+ Ban Công tác Nông dân

+ Ban Công tác Thanh thiếu nhi

+ Ban Công tác Phụ nữ

+ Ban Công tác Cựu chiến binh

+ Từ 01 đến 02 Ban có tính đặc thù theo đối tượng như dân tộc, tôn giáo, công đoàn khu Công nghiệp, Ban công tác hội quần chúng hoặc Ban chuyên môn như Ban Tuyên truyền, vận động xã hội… hoặc đơn vị sự nghiệp như: Nhà văn hóa thanh thiếu nhi; Nhà văn hóa người lao động (nếu có); các loại Quỹ (Vì người nghèo, hỗ trợ Nông dân, hỗ trợ Phụ nữ phát triển…) do Ban Thường vụ Tỉnh ủy quyết định phù hợp với thực tiễn.

Về nhiệm vụ của cơ quan tham mưu được quy định thành các nhóm nhiệm vụ như sau:

- Triển khai tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo Điều lệ và Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; chủ trương, nghị quyết, chương trình phối hợp và thống nhất hành động; kế hoạch công tác của Ban Thường trực và Ủy ban; tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh; thực hiện quy chế dân chủ, giám sát và phản biện xã hội theo quy định.

- Xây dựng, tổ chức thực hiện chương trình kiểm tra, giám sát theo Điều lệ, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Điều lệ các tổ chức chính trị - xã hội và các quy định của Đảng. pháp luật của nhà nước có liên quan.

- Hướng dẫn thực hiện Điều lệ, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Điều lệ các tổ chức chính trị - xã hội và các văn bản quy phạm pháp luật theo phân công, phân cấp.

- Triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua theo phân công, phân cấp.

- Quản lý, điều hành, bảo đảm điều kiện hoạt động của cơ quan; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức và người lao động có phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực và kỹ năng công tác. Đề xuất các chế độ, chính sách liên quan đến quyền, lợi ích đối với cán bộ, công chức và người lao động trong cơ quan.

2. Đối với cấp xã.

* Về cơ quan lãnh đạo.

- Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam cấp xã hiệp thương cử ra Ủy ban MTTQ cấp xã, dự kiến khoảng 50-70 Ủy viên, gồm đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng. (thời điểm hiện tại theo mô hình cũ thì số lượng Ủy viên Ủy ban cấp xã là 30-45 người – là những người hoạt động kiêm nhiệm, không hưởng lương từ ngân sách nhà nước).

- Ủy ban MTTQ cấp xã, hiệp thương cử Ban Thường trực. Ban Thường trực xã gồm:

+ Chủ tịch: phụ trách chung, chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động của Ban Thường trực.

+ 01 Phó Chủ tịch đồng thời làm Bí thư Đoàn thanh niên

+ 01 Phó Chủ tịch đồng thời làm Chủ tịch Hội Phụ nữ

+ 01 Phó Chủ tịch đồng thời làm Chủ tịch Hội Cựu chiến binh

+ 01 Phó Chủ tịch đồng thời làm Chủ tịch Hội Nông dân (nếu có) hoặc 01 Phó Chủ tịch đồng thời làm Chủ tịch Công đoàn (nếu có).

Sau 5 năm, số lượng Phó Chủ tịch thực hiện theo quy định.

Các đồng chí Phó chủ tịch phải đảm nhận nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo công tác tập hợp các giai cấp, tầng lớp xã hội khác trong xã hội hoặc theo lĩnh vực địa bàn hoạt động. Ở những nơi còn đối tượng tập hợp, nhưng không có tổ chức tương ứng (ví dụ một số phường không còn Hội Nông dân mà vẫn còn nông dân, một số xã không có tổ chức công đoàn nhưng có doanh nghiệp và công nhân hoạt động) thì MTTQ Việt Nam chủ trì có hình thức tập hợp, vận động phù hợp.

* Đối với các cơ quan tham mưu giúp việc

- Thành lập cơ quan MTTQ Việt Nam cấp xã (gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch, công chức giúp việc) do Ban Thường vụ cấp ủy ở cơ sở ban hành quyết định về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy.

- Mỗi xã dự kiến có 08 – 10 biên chế (bao gồm: Ban Thường trực, công chức giúp việc)

Cơ quan MTTQ Việt Nam ở các đặc khu sẽ do Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy quyết định, dự kiến tối đa 10 người hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

- Cơ quan MTTQ Việt Nam cấp xã tham mưu thực hiện các nhóm nhiệm vụ cơ bản sau:

+ Tổ chức thực hiện Nghị quyết, Chương trình phối hợp và thống nhất hành động hằng năm, sáu tháng của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp mình và các chủ trương công tác của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp trên; chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, Quyết định của Ủy ban nhân dân có liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

+ Tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân để phản ánh, kiến nghị với cấp ủy Đảng, chính quyền cùng cấp và Ban Thường trực cấp trên. Tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; thực hiện giám sát và phản biện xã hội theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước ở địa phương

+ Tổ chức thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước trong nhân dân; các nhiệm vụ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia xây dựng và củng cố chính quyền; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử và cán bộ, công chức, viên chức nhà nước; thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở.

+ Hướng dẫn, kiểm tra hoạt động của Ban công tác Mặt trân. Tổ chức, hướng dẫn, bảo đảm điều kiện hoạt động của các tổ chức tư vấn, cộng tác viên của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp mình; phát huy vai trò của các cá nhân tiêu biểu, người có uy tín tham gia các hoạt động của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, các Hội quần chúng.

+ Giữ mối quan hệ phối hợp công tác với cơ quan nhà nước, các tổ chức thành viên cấp xã. Thực hiện công tác nhân sự theo thẩm quyền./.

Th.s Phạm Thị Quyên, Khoa Nhà nước và pháp luật