Phong trào “bình dân học vụ” ra đời năm 1945 và đã trở thành biểu tượng sáng ngời của tinh thần học tập, góp phần xóa nạn mù chữ cho hàng triệu người dân. Bước vào thời đại ngày nay - thời đại chuyển đổi số, chúng ta lại đối diện với một loại “mù chữ mới", đó là mù chữ số không biết sử dụng công nghệ, không biết khai thác dữ liệu, không biết tiếp cận tri thức qua môi trường mạng. Chính vì vậy, phong trào “bình dân học vụ số” đang trở thành yêu cầu cấp thiết để mọi người dân đều có cơ hội làm chủ công nghệ.

Trong bối cảnh đó, thanh niên - lực lượng xung kích của xã hội - giữ vai trò vô cùng quan trọng. Bởi lẽ, thanh niên là người tiên phong trong tiếp cận và lan tỏa tri thức số. Với sự nhanh nhạy, ham học hỏi, thanh niên dễ dàng nắm bắt công nghệ mới, từ đó trở thành cầu nối truyền đạt kiến thức số cho cộng đồng, đặc biệt là người lớn tuổi, nông dân, công nhân và học sinh ở vùng sâu, vùng xa. Thanh niên cũng là nòng cốt trong các hoạt động truyền thông và hướng dẫn cộng đồng. Thông qua các đội hình tình nguyện, các bạn trẻ có thể mở lớp dạy kỹ năng số cơ bản, hướng dẫn người dân sử dụng điện thoại thông minh, thực hiện thanh toán không tiền mặt, tra cứu thông tin và đảm bảo an toàn trên mạng. Những video ngắn, infographic, hay các chiến dịch truyền thông do thanh niên thực hiện sẽ giúp kiến thức số trở nên gần gũi và dễ hiểu hơn. Bên cạnh đó, thanh niên còn tích cực tham gia hỗ trợ chuyển đổi số ở cơ sở. Các bạn trẻ có thể trực tiếp giúp người dân đăng ký dịch vụ công trực tuyến, khai báo y tế, nộp hồ sơ qua mạng; đồng thời hỗ trợ xây dựng mô hình nông nghiệp số, thương mại điện tử cho sản phẩm nông thôn, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương. Mặt khác, thanh niên góp phần thu hẹp khoảng cách số, khẳng định tinh thần sáng tạo và trách nhiệm xã hội. Không chỉ hỗ trợ người dân thành thị, thanh niên còn đồng hành với người nghèo, đồng bào miền núi, vùng sâu vùng xa, giúp họ vượt qua rào cản công nghệ. Đây chính là tinh thần nhân văn của phong trào bình dân học vụ số: mọi người đều có quyền tiếp cận tri thức và cơ hội phát triển. Trong thời đại công nghệ, thanh niên không chỉ học cho bản thân, mà còn “dạy cho dân” - đúng tinh thần mà cha ông ta đã làm trong phong trào bình dân học vụ xưa. Họ chính là những người truyền cảm hứng, tạo dựng phong trào học tập suốt đời trong môi trường số, đưa Việt Nam tiến bước vững vàng trong kỷ nguyên tri thức.

Do đó, phong trào “bình dân học vụ số” không chỉ là nhiệm vụ của Nhà nước, của các tổ chức xã hội, mà còn là trách nhiệm và cơ hội để thanh niên thể hiện khát vọng, trí tuệ và nhiệt huyết của mình. Thanh niên hôm nay - bằng tri thức số, bằng trái tim tình nguyện - sẽ viết tiếp trang sử vẻ vang của phong trào bình dân học vụ năm xưa, góp phần xây dựng một xã hội học tập, công bằng, văn minh và hiện đại.

Trong thời kỳ chuyển đổi số, “bình dân học vụ số" không chỉ là khẩu hiệu mà là yêu cầu bức thiết để mọi người dân đều có khả năng sử dụng công nghệ và tri thức số. Thanh niên là lực lượng tiên phong, nhưng để phát huy tốt vai trò đó, chúng ta cần những giải pháp đồng bộ, thiết thực và sáng tạo, cụ thể:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức và bồi dưỡng năng lực số cho thanh niên. Tổ chức các lớp tập huấn, khóa học kỹ năng số cơ bản và nâng cao cho đoàn viên, thanh niên. Khuyến khích thanh niên tham gia các cuộc thi sáng tạo số, dự án chuyển đổi số cộng đồng. Xây dựng văn hóa học tập suốt đời trong môi trường số, coi đây là trách nhiệm xã hội của thế hệ trẻ.

Thứ hai, tổ chức phong trào tình nguyện số của thanh niên. Thành lập đội hình “Thanh niên tình nguyện dạy kỹ năng số" tại các xã, phường, trường học. Phát động chương trình “Mỗi thanh niên - một kỹ năng số chia sẻ" để lan tỏa kiến thức cho người dân. Gắn phong trào "Ngày thứ bảy tình nguyện, chủ nhật xanh” với hoạt động hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử, ứng dụng y tế và giáo dục số.

Thứ ba, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động Đoàn - Hội. Xây dựng cổng thông tin, fanpage, kênh TikTok, YouTube... để tuyên truyền về bình dân học vụ số. Phát triển tài liệu học tập số (video, infographic, podcast) giúp người dân dễ tiếp cận và học tập. Triển khai các ứng dụng quản lý đoàn viên, lớp học trực tuyến, câu lạc bộ kỹ năng số.

Thứ tư, hợp tác với chính quyền, doanh nghiệp và tổ chức xã hội. Kết nối thanh niên với các doanh nghiệp công nghệ để mở lớp đào tạo, hỗ trợ thiết bị. Phối hợp với chính quyền địa phương triển khai chương trình "xóa mù chữ số" cho nông dân, công nhân. Hợp tác với các tổ chức xã hội để xây dựng quỹ hỗ trợ thanh niên tình nguyện dạy kỹ năng số ở vùng khó khăn.

Thứ năm, phát huy tinh thần sáng tạo và khởi nghiệp số của thanh niên. Khuyến khích các dự án khởi nghiệp về giáo dục số, phổ cập công nghệ cho cộng đồng. Tổ chức các cuộc thi ý tưởng sáng tạo về “bình dân học vụ số". Xây dựng mô hình “thanh niên khởi nghiệp gắn với chuyển đổi số nông thôn" để tạo việc làm và lan tỏa tri thức.

Thanh niên hôm nay không chỉ học cho bản thân mà còn có sứ mệnh truyền tri thức số cho cộng đồng. Nếu được trang bị đầy đủ kiến thức, có môi trường rèn luyện và được xã hội hỗ trợ, thanh niên sẽ trở thành lực lượng nòng cốt trong phong trào “bình dân học vụ số”, góp phần thu hẹp khoảng cách số, thúc đẩy công bằng xã hội và xây dựng một Việt Nam số phát triển bền vững./.